Veranderingen lopen als een rode draad door ons leven. Altijd verandert er wel iets of iemand, of het zit er aan te komen. Dat kan gaan om persoonlijke veranderingen, organisatieveranderingen, teamveranderingen of maatschappelijke veranderingen. Kleine, grote bewegingen. En andere materialen, systemen en processen waar we naartoe ‘moeten’ om beter, mooier of sneller te zijn. Waar gaat dat naartoe?
Mislukt
Een innovatie, een (vaak nieuwe) manager of interim-manager die een stempel komt drukken. Soms met zinnige inzichten, soms met onzinnige ideeën of oude wijn in nieuwe zakken. Het schijnt dat zo’n tachtig procent van alle veranderingstrajecten mislukt (zie het boek Bye Bye consultant van Cees Min). Een gebeurtenis of doemscenario’s die we voorgehouden krijgen als we niet dit of dat beslist doorvoeren, want anders krijgen we dit of dat niet of overleven we niet als organisatie. Ik ben ervan overtuigd dat veranderingen niet gebaseerd moeten zijn op angst, maar op een (gezamenlijk) belang. Dan werkt de verandering van binnenuit. Daar zitten drijfveren die werken.
Voor de vorm ja zeggen
Zonder direct belang zal een verandering jaren duren en langzaam (of snel) verdwijnen. Doen alsof kost ook veel geld om de zaak ‘op te tuigen’. De intentie van de verandering is als een goed voornemen voor het nieuwe jaar, waarbij je vooraf al kunt bedenken dat het ‘m niet wordt. Veel mensen hebben in een vroeg stadium al twijfels, maar spreken die niet hardop uit.
Daarop zwemmen mensen in een opgelegd veranderingsnet als een school vissen van links naar rechts. We zitten op de hei, passen de huisstijl aan, trainen van boven naar beneden en vergaderen heel wat af. Alles staat een tijd in het teken van een veranderingsproces om opgelucht weer vrij te zwemmen als het net weer is opengeknipt.
Hardop zeggen we ja, voor de vorm doen we even mee en “dit overleven we ook wel weer”. Als we het gezamenlijk (belang) niet voelen, staat de lade wijd open waar alle voorgenomen veranderingen het licht (voorlopig) niet meer zien. Niemand vertaalt de visie en missie als het belang er niet is en dus andere doelstellingen gelden.
Niet uitkauwen
Als mensen juist een strak vissersnet ervaren, zal het belang dat meer richting een open systeem gaat bij de meeste werknemers juichend draagvlak krijgen. Wie wil nou niet zelf nadenken en handelen binnen eigen mogelijkheden? Je moet ervoor zorgen dat mensen hun werk goed kunnen doen en (dus) dat het bedrijf een goed imago heeft door zijn of haar daden. Ik doel niet op een visionair gepolijst geheel, want dan heb je nog niets. Het moet zeker geen uitgekauwd geheel zijn binnen de uitvoering van de visie. Dan is de kleur weg en is het consensus tot in de bilnaad. Enige tegengesteldheid geeft de visie en de uitvoering daarvan spirit. Dat kan alleen in een open systeem.
Gezamenlijke belangen staan nooit helemaal op één lijn. En dat is mooi, als we dit maar hardop naar elkaar kunnen uitspreken. Dat kunnen uitspreken past bij een bedrijf dat formele kaders kan scheppen en waar informeel leidinggeven mogelijk is. Met aandacht, respect en interesse samen prioriteiten kunnen stellen binnen de bedrijfsdoelstellingen, elkaar weten te vinden en vindingrijk (mogen) zijn binnen de uitvoering. Kunnen we daar naartoe in dit nieuwe jaar?